Người ngựa ngựa người: Tính nhân văn ẩn chứa trong tiếng cười trào phúng 

Người ngựa ngựa người: Tính nhân văn ẩn chứa trong tiếng cười trào phúng 
Rate this post

Ảnh nhà văn Nguyễn Công Hoan
Chân dung nhà văn Nguyễn Công Hoan

Người ngựa ngựa người là một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Công Hoan, tác giả đã thành công xây dựng một câu chuyện trớ trêu để chỉ ra những mặt trái của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời. Tuy nhiên, câu chuyện cũng thể hiện sự đồng cảm, xót thương của nhà văn trước những bất công mà người dân nghèo phải chịu, đồng thời phê phán sự tàn ác của một bộ phận quan lại, quý tộc lúc bấy giờ.

Đôi nét về tác giả Nguyễn Công Hoan

Nguyễn Công Hoan sinh vào tháng ba năm 1903 tại làng Xuân Cầu, phủ Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh trong một gia đình Nho học thất thế. Từ nhỏ ông đã được nghe rất nhiều câu thơ, câu đối có tính chất châm biếm, đả kích tầng lớp quý tộc, điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến phong cách sáng tác của ông sau này. Năm 1926, sau khi tốt nghiệp Cao đẳng Sư phạm, Nguyễn Công Hoan đã đi dạy học ở nhiều nơi cho đến trước Cách mạng tháng Tám. Sau năm 1945, ông đã làm việc tại nhiều nơi và giữ nhiều chức vụ quan trọng trong ngành báo chí và văn học. Nhà văn bén duyên với sáng tác vào năm mười bảy tuổi và những tác phẩm của ông chủ yếu phản ánh hiện thực xã hội bằng lối hành văn trào phúng nhưng lại chứa đựng tinh thần nhân văn sâu sắc. Với thái độ nghiêm túc trong nghiệp cầm bút, Nguyễn Công Hoan đã để lại cho văn đàn Việt Nam hơn hai trăm truyện ngắn, gần ba mươi truyện dài và rất nhiều bài phê bình văn học. Ông cũng đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật vào năm 1996.

Bìa sách Người ngựa ngựa người
Bìa sách Người ngựa ngựa người

Phận đời trớ trêu của anh phu xe trong Người ngựa ngựa người

Người ngựa ngựa người là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Nguyễn Công Hoan, được viết vào năm 1931, giai đoạn nước ta đang chịu ách đô hộ của thực dân Pháp. Câu chuyện xoay quanh số phận của anh phu xe, một người lao động nghèo phải chịu vất vả mưu sinh trong xã hội khốn khó. Sáng tạo của Nguyễn Công Hoan đã cho thấy tài hoa của ông trong việc xây dựng cốt truyện, đồng thời mang đến cho độc giả nhiều góc nhìn khác nhau về các mảnh đời trong xã hội đương thời.

Anh phu xe, sau khi trải qua một trận ốm nặng, phải vất vả kiếm tiền để nuôi vợ con. Mở đầu truyện, anh phu xe vẫn phải làm việc vào đêm ba mươi Tết, trong khi mọi người đều quây quần bên gia đình. Dù vất vả mời khách cả ngày, anh chỉ kiếm được hai hào, nhưng anh tin rằng chỉ cần vợ con vui mừng là đủ. Tuy nhiên, khi anh tưởng rằng đã có thể về nhà với số tiền nhận được, anh phát hiện khách của mình lại không có tiền trong túi.

Anh phu xe trong Người ngựa ngựa người
Anh phu xe trong Người ngựa ngựa người

Dù vừa thất vọng, anh quyết định kéo cô gái bán hoa đi tiếp, hy vọng có thể kiếm được tiền từ khách hàng tiếp theo. Cuối cùng, sau một cuộc gặp gỡ trớ trêu và kết thúc lắp lửng, anh phu xe rời xa cô gái bán hoa với dáng đi lủi thủi. Tình huống truyện được xây dựng tuy đơn giản nhưng chứa đựng tinh thần nhân văn và phong cách trào phúng đặc trưng của nhà văn.

Người ngựa ngựa người là bức tranh đa chiều về số phận của con người trong xã hội

Lấy bối cảnh xã hội Việt Nam thuộc địa Pháp, Nguyễn Công Hoan đã vẽ ra sự đối lập giữa anh phu xe và cô gái bán hoa. Dù đều sống dưới đáy xã hội, nhưng cách mà cả hai mưu sinh lại không giống nhau. Anh phu xe đổi sức lao động của mình để có được tiền chân chính, trong khi vị khách trên xe lại vô cùng lười biếng. Điều này cho thấy tài hoa của tác giả trong việc xây dựng cốt truyện, đồng thời mang đến cho độc giả nhiều góc nhìn khác nhau về các mảnh đời trong xã hội đương thời.

Nguyễn Công Hoan đã thành công khắc hoạ lại cuộc đời của những con người lao động nghèo, đồng thời phê phán xã hội bất công và biểu hiện lòng thương tâm, đau xót. Với lối kể chuyện mộc mạc, giản dị cùng với sự kết hợp nhuần nhuyễn của ngôn từ, tác giả đã thành công tái hiện bối cảnh hiện thực của Việt Nam dưới chế độ thực dân nửa phong kiến trước Cách mạng tháng Tám.

Bìa cũ của Người ngựa ngựa người
Bìa cũ của tác phẩm Người ngựa ngựa người

Dù được nhận định là một tác phẩm trào phúng, Người ngựa ngựa người lại mang đến nhiều suy tư về số phận con người. Tác giả đã tạo ra những tình huống bất ngờ, khiến người đọc cười theo nhưng đồng thời cảm thấy thương tâm và xót xa. Tuy chỉ là một truyện ngắn, nhưng Người ngựa ngựa người đã thành công khắc hoạ nhiều mảnh đời bất hạnh trong xã hội thực dân nửa phong kiến.

Người ngựa ngựa người và những dư âm đọng lại

Người ngựa ngựa người được mệnh danh là bậc thầy của truyện ngắn châm biếm, tác giả đã tố cáo thế lực tàn ác chà đạp lên quyền sống của con người và bày tỏ niềm xót xa, thương cảm trước những số phận bất hạnh trong xã hội đương thời.

Kịch người ngựa ngựa người
Kịch người ngựa ngựa người trên màn ảnh

Người ngựa ngựa người không chỉ khắc hoạ sự vất vả mưu sinh từ những mảnh đời bất hạnh, mà còn mang đến tiếng cười trào phúng. Chính giọng văn châm biếm, chua cay nhưng vẫn chứa đựng tinh thần nhân đạo đã để lại cho độc giả nhiều suy ngẫm về phận đời của những con người đáng thương ở xã hội thực dân nửa phong kiến.

Tuy chỉ là một tác phẩm truyện ngắn, Người ngựa ngựa người đã nhiều lần được chuyển thể thành vở kịch và mang lên sân khấu để phục vụ khán giả. Vở kịch do đạo diễn Lê Hùng chuyển thể vào năm 2010, với sự góp mặt của nghệ sĩ hài Xuân Hinh, đã gây được tiếng vang lớn trong giới nghệ thuật. Chính tiếng cười giòn giã đã giúp tác phẩm dễ dàng tiếp cận và trở nên gần gũi với khán giả hơn.

Nghệ sĩ hài Xuân Hinh
Hình ảnh nghệ sĩ hài Xuân Hinh trong vở kịch Người ngựa ngựa người

Người ngựa ngựa người đã cho thấy sự tài hoa cùng trái tim giàu lòng thấu cảm của Nguyễn Công Hoan. Tuy chỉ là một tác phẩm truyện ngắn nhưng tiếng cười đầy chua chát từ Người ngựa ngựa người vẫn mãi để lại ấn tượng khó phai trong lòng những người yêu văn chương.

Thiên Nhi

Review Sách